قوانین شطرنج فیده

قوانین شطرنج فیده شامل بازى زنده شطرنج [ بازى برروى صفحه ] است.این قوانین در
هفتادویکمین آنگره فیده درنوامبر ٢٠٠٠ در استانبول (ترآیه ) به تصویب رسیده است و از
اول ژوئیه ٢٠٠١ جارى خواهدبود.متن انگلیسى این قوانین ،متن معتبر اصلى شمرده
مىشود.درمتن انگلیسى ،ضمیرهاى مذآر شامل ضمیرهاى مونث نیز هست.[ متن فارسى از
متن انگلیسى ترجمه شده است .]
مقدمه
این قوانین شطرنج نمى تواند همه موقعیتهاى محتمل را آه ممکن است در بازى پدید آید شامل
شود ،و نیز نمى تواند تمام مسائل عملى را حل و فصل آند.در حالتهایى آه دقیقاً در مواد
قوانین حاضر پیش بینى نشده باشد،مى توان با بررسى موقعیتهاى مشابهى آه در قوانین حاضر
مورد بحث قرار گرفته است به تصمیم صحیح رسید.در قوانین شطرنج، فرض بر این است آه
داوران از صلاحیت لازم، قضاوت درست و بیطرفى آامل برخوردارند.مقرراتى آه زیاده از
حد جنبه تفصیلى یابد ممکن است اختیار قضاوت را از داور سلب آند و لذا مانع آن شود آه او
با مراعات انصاف ،منطق و عوامل خاص به حل مسائل بپردازد .
فیده همه شطرنجبازان و فدراسیونها را به پذیرش این نظر فرا مى خواند . هر فدراسیون
عضو فیده مختار است آه مقررات تفصیلى ترى را به اجرا درآورد ،مشروط به اینکه
(الف) به هیچ وجه با قوانین شطرنج رسمى فیده در تعارض نباشد ؛
(ب)به قلمرو همان فدراسیونها منحصر شود؛ و
(ج) براى هیچ یک از رویاروییها [مچ ها ] ، مسابقات قهرمانى یا انتخابى تحت پوشش فیده ، یا
مسابقات عنوان گیرى درجه گیرى تحت پوشش فیده اعتبار نیابد.
مقررات بازى
ماده ١ : ماهیت و اهداف بازى شطرنج
١ ١ – بازى شطرنج بین دو حریف انجام مى شود آه مهرهاى خود را به نوبت بر یک صفحه
مربع به نام صفحه شطرنج حرآت مى دهند . بازیکن داراى مهرهاى سفید بازى را آغاز مى
آند
"نوبت حرآت"بازیکن موقعى است آه حرآت حریف او انجام شده باشد.
١ .هدف هربازیکن قرار دادن شاه حریف در "معرض حمله"است به نحوى آه حریف هیچ -٢
حرآت قانونى براى اجتناب از "گرفته شدن " شاه درحرآت بعد نداشته باشد.بازیکنى آه موفق
به این امر شود اصطلاحاً شاه حریف را "آیش ومات"آرده است و بازى را برده است .حریف
آه شاه او آیش و مات شده است بازى را باخته است .
١.اگر پوزیسیون طورى با شد آه هیچ یک از دو بازیکن نتواند احتمالاً آیش و مات آند -٣
،بازى مساوى است .
ماده ٢:پوزیسیون اولیه مهره ها در صفحه شطرنج
٨ از ۶۴ مربع مساوى است آه یک در میان به رنگ روشن و × ١ ٢.صفحه شطرنج یک شبکه ٨
تیره هستند (مربعهاى "سفید و مربعهاى "سیاه ). صفحه شطرنج بین دو بازیکن قرار مىگیرد
، به نحوى آه آخرین مربع سمت راست هر بازیکن سفید باشد .
٢ ٢.در ابتداى بازى ،یکى از بازیکنان ١۶ مهره به رنگ روشن (مهره هاى "سفید") دارد؛
بازیکن دیگر ١۶ مهره به رنگ تیره (مهره هاى "سیاه دارد).
این مهره ها عبارتند از
یک شاه سفید
یک وزیر سفید
دو رخ سفید
دوفیل سفید
دو اسب سفید
هشت پیاده سفید
یک شاه سیاه
یک وزیر سیاه
دو رخ سیاه
دو فیل سیاه
دو اسب سیاه
هشت پیاده سیاه
٣ ٢.پوزیسیون اولیه مهره ها در صفحه شطرنج به صورت زیر است:
٢ ۴. هشت ستون عمودى مربعها را "ستون " مى نامند .هشت ردیف افقى مربعها را
"عرض" مىخوانند .خط مستقیمى آه از مربعهاى همرنگ بگذرد و محل تلاقى این مربعها را
به هم وصل آند "قطر" نامیده مى شود .
ماده ٣:حرآت مهره ها
٣ ١. مجاز نیست مهره اى را به مربعى حرآت داد آه در اشغال مهره خودى است .اگر مهره
اى به مربعى حرآت آند آه در اشغال مهره حریف است ،مهره حریف گرفته مى شود و از
صفحه شطرنج خارج مى شود و این بخشى از همان حرآت به حساب مى آید .در صورتى آه
مهره اى بتواند طبق ماده هاى ٣ ٢ تا ٣ ٨ مهره اى را بگیرد ،اصطلاحاً مىگویند آن مهره به
مهره حریف حمله آرده است .
٣ ٢. فیل در قطرى آه خودش در آن قرار گرفته است به هر مربعى مى تواند حرآت آند.
٣ ٣. رخ در ستون یا عرضى آه خودش در آن قرار گرفته است به هر مربعى مى تواند
حرآت آند.
۴ ٣ . وزیر در ستون ،عرض یا قطرى آه خودش در آن قرار گرفته است به هر مربعى مى
تواند حرآت آند .
۵ ٣. فیل یا رخ یا وزیر نمى تواند از روى مهره اى آه در مسیر حرآتش قرار دارد عبور
آند.
۶ ٣. اسب مى تواند به مربعهایى حرآت آند آه نزدیکترین مربعها به مربع استقرار آن باشد
ولى در یک عرض ، ستون یا قطر واحد نباشد .
٧ ٣. (الف) پیاده مى تواند رو به جلو و به مربع اشغال نشده اى آه بلافاصله در همان ستون
در مقابل آن است حرآت آند،یا (ب) پیاده در حرآت نخست خود مى تواند همانند حالت
((الف)) حرآت آند.یا آنکه دو مربع در همان ستون پیشروى آند، مشروط به اینکه هر دو
مربع اشغال نشده باشند ، یا
(ج)پیاده مى تواند به مربع تحت اشغال مهره حریف آه به طور مورب د رمقابل آن و در
ستون مجاور باشد حرآت آند و آن مهره را بگیرد.
(د) اگر یک پیاده حریف در یک حرآت دو مربع از مربع اولیه اش پیشروى آرده باشد، پیاده اى
آه به مربع عبور این پیاده حریف حمله آرده است مى تواند پیاده حریف را بگیرد ،طورى آه
انگار آن پیاده حریف فقط یک مربع حرآت آرده است . این گرفتن را فقط در حرآت بعد از
این پیشروى مى توان انجام داد و آن را گرفتن "آن پاسان " [در حین عبور]مى نامند.
(ه) وقتى پیاده اى به دورترین عرض نسبت به موقعیت اولیه اش برسد باید به عنوان بخشى از
همان حرآت آن را با وزیر ، رخ ، فیل یا اسب همرنگ آن پیاده عوض آرد .حق انتخاب
بازیکن منحصر به مهره هایى نیست آه قبلاً گرفته شده باشند. این تعویض پیاده با مهره دیگر
را " ترفیع " مى نامند و اثر مهره جدید آنى است.
حرآت آردن به هر مربع (I) : ٨ ٣. (الف) شاه مى تواند به دو صورت مختلف حرآت آند، با
مجاور آه در معرض حمله یک یا چند مهره حریف نباشد .حتى اگر این مهره هاى حریف قادر
به حرآت نباشند ، مربعهاى مسیر حرآت آنها در معرض حمله شمرده مى شوند.
قلعه رفتن ".این حرآت شاه و یکى از دو رخ همرنگ آن در یک عرض واحد است، و " (II)
یک حرآت شا ه به حساب مىآید و به صورت زیر انجام مى شود :شاه از مربع اولیه اش دو
مربع به طرف رخ جابه جا مىشود ، سپس آن رخ به مربعى منتقل مى شود آه شاه همان موقع
از آن عبور آرده است .
١) در حالتهاى زیر قلعه رفتن غیر قانونى است: )
[ الف] شاه قبلاً حرآت آرده است ،یا
[ب] با رخى آه قبلاً حرآت آرده است.
٢) درحالتهاى زیر قلعه رفتن به طور موقت ممنوع است: )
[الف] مربعى آه شاه در آن قرار دارد،یا مربعى آه شاه باید از آن عبور آند، یا مربعى آه شاه
قرار است آن را اشغال آند، در معرض حمله یک یا چند مهره حریف باشد.
[ب] بین شا ه و رخى آه قلعه رفتن قرار است با آن انجام شود، مهره اى وجود داشته باشد.
(ب )شاه در "آیش " است اگردر معرض حمله یک یا چند مهره حریف باشد ، ولو این مهره ها
خود قادر به حرآت نباشند.
اعلام آیش اجبارى نیست.
٩ ٣ . هیچ مهره اى نمى تواند حرآتى انجام دهد آه شاه او را در معرض آیش قرار دهد یا آن
را در معرض آیش باقى بگذارد.